Οι παιδικοί φόβοι

Ποιοι είναι οι λόγοι των παιδικών φόβων και πώς αντιμετωπίζονται;

* Οι παιδικοί φόβοι μπορούν να εξελιχτούν ξαφνικά, από το "τίποτα".
* Συχνά, όμως, εμφανίζονται σε παιδιά ευαίσθητα, παιδιά που αντιδρούν σε καινούργιες καταστάσεις. Δηλαδή, ένας βασικός παράγοντας στη δημιουργία τους ή μη είναι το ταμπεραμέντο του παιδιού.
* Περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως κάποια αρρώστια, θάνατος, χωρισμός, επηρεάζουν το παιδί.
* Η αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού, παίζει σημαντικό ρόλο, στη δημιουργία φόβων. Υπάρχουν λιγότερο και περισσότερο ευαίσθητες περίοδοι.
* Προεμπειρίες του παιδιού είναι δυνατό να επηρεάσουν θετικά, έτσι ώστε κάποιος φόβος να ξεπεραστεί γρήγορα, ή αρνητικά και νάχουμε κάποια χρόνια κατάσταση.
* Οι οικογενειακές σχέσεις, το πώς η οικογένεια αντιμετωπίζει προβλήματα, πώς δρα σαν μοντέλο για το φόβο, παίζει όχι μόνο σημαντικό ρόλο αιτιολογικά, αλλά θεραπευτικά και προγνωστικά.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε το παιδί που φοβάται:

* Οι φόβοι της προσχολικής ηλικίας εξαφανίζονται τόσο εύκολα όσο και όταν εμφανίζονται.
* Τα παιδιά ζητούν κατανόηση, μη γελάσετε με τους φόβους ή τις αντιδράσεις τους.
* Σε μερικές περιπτώσεις είναι καλά να ρωτήσουμε κάποιον ειδικό. Συνήθως μια καλή καθοδήγηση των γονιών ή μια συνομιλία με το παιδί αρκεί.

Ποιές είναι οι μορφές των φόβων στα παιδιά;

Στη νηπιακή ηλικία οι φόβοι είναι στενά συνδεδεμένοι με τη σχέση του παιδιού και της μητέρας και την εξάρτηση του απ' αυτή. Το παιδί αρχίζει να κάνει τα πρώτα βήματα "ανεξαρτησίας". Αρχίζει να λέει "εγώ" και να κατανοεί τον εαυτό σαν ξέχωρο άτομο. Είναι "κάποιος". Όμως ταλαντεύεται μεταξύ αυτής της νέας ανεξαρτησίας και της επιστροφής στη μητέρα. Κάνει θαρραλέα βήματα μακριά από τη μητέρα, λέγοντας "είμαι κάποιος", αρκεί όμως κάποια κίνηση της μητέρας ή η εμφάνιση κάποιου άλλου για να τρέξει και πάλι στην αγκαλιά της. Κάποιο τυχαίο γεγονός είναι δυνατό σ' αυτή τη φάση να τρομάξει το παιδί και να δημιουργήσει κάποιο φόβο σαν αντίδραση. Πολλοί γονείς γνωρίζουν το κλάμα στην πόρτα του νηπιαγωγείου, ή και τα προβλήματα ύπνου, "δεν πάω μόνος", ή τα κλάματα κατά τη διάρκεια της νύκτας και τις νυχτερινές επισκέψεις στο κρεβάτι των γονιών.

Στην προσχολική ηλικία, αλλά και σχολική, εμφανίζονται φόβοι για διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις. Π.χ. σκύλους, γιατρούς, σκοτάδι. Εδώ είναι βασικό να ξεχωρίσουμε μεταξύ του φόβου, γιατί κάτι συνέβη πραγματικά, δηλαδή το παιδί είχε κάποια άσχημη εμπειρία με το αντικείμενο/κατάσταση και του "εικονικού" φόβου, αν το παιδί μεταφέρει κάποια εσωτερική σύγκρουση του πάνω σε ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση, στην προσπάθεια του να γίνει κύριος του προβλήματος. Σ' αυτή την ηλικία είναι δυνατό το βράδυ μια με δυο ώρες, αφού τα παιδιά κοιμηθούν και μετά, να φωνάξουν τρομαγμένα. Είναι ανάστατα, κλαίνε, έχουν τα μάτια ανοιχτά χωρίς όμως νάναι εντελώς ξύπνια. Ηρεμούν γρήγορα και ξανακοιμούνται. Τα επεισόδια αυτά είναι δυνατό να επαναληφθούν δυο και τρεις φορές το βράδυ. Τα παιδιά δεν θυμούνται το επόμενο πρωινό, τι συνέβη το βράδυ.

Μια άλλη συχνή μορφή φόβου σ' αυτή την περίοδο, είναι και η άρνηση των παιδιών να πάνε σχολείο. Υπάρχουν τρεις διαφορετικές μορφές.
1. Η σχολική φοβία, που είναι ο φόβος του αποχωρισμού.
2. Ο φόβος για το σχολείο, που' χει να κάνει με μαθησιακά και κοινωνικά προβλήματα στο χώρο του σχολείου.
3. Το σκασιαρχείο, συνδεδεμένο τόσο με μαθησιακά προβλήματα, αλλά και με αντικοινωνική συμπεριφορά.

Προς το τέλος της δημοτικής ηλικίας και στην εφηβεία είναι δυνατό να εμφανιστούν φόβοι που είναι στενά συνδεδεμένοι με τη ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών. Εκδηλώνονται με φόβους για το σκοτάδι, κλέφτες, φόβο θανάτου. Αυτοί οι φόβοι είναι δυνατό να οδηγήσουν συχνά σε αναγκαστικές πράξεις, όπως συνεχή τακτοποίηση πραγμάτων και τελετουργίες.

Iουλιέτα Λαούρη, Παιδοψυχίατρος,

Ο Φώτης, τα φαντάσματα και το χρυσό σπαθί

"Κάθε βράδυ η ίδια ιστορία. Μόλις αρχίσει να νυχτώνει, ο Φώτης γίνεται ανήσυχος, ρωτά πότε θα πρέπει να κοιμηθεί, πότε θα μπει στο κρεβάτι. Πρέπει να ξαπλώσω μαζί του μέχρι να κοιμηθεί, κι όταν φύγω τότε σκεπάζεται μέχρι ψηλά πάνω, ιδρώνει, συχνά κλαίει στο κρεβάτι. Το ξέρω, φοβάται. Όμως τι; Και δεν είναι μόνο αυτό. Δεν ανεβαίνει τις σκάλες μόνος του, δεν μένει λεπτό σ' ένα δωμάτιο μόνος. Κι αυτός ο διάδρομος, πως τον τρομάζει!" Είναι τα πρώτα λόγια της μητέρας του εξάχρονου Φώτη. Είναι ένα αγόρι, που με κοιτά χαμογελώντας. Τα μαύρα του μάτια προδίδουν εξυπνάδα και περιέργεια. Μιλά για το σχολείο και τους φίλους του, δείχνοντας ότι τ' αγαπά, ότι του αρέσουν. Το πρόσωπο του και η συμπεριφορά του αλλάζουν όταν μου μιλά για τους βραδινούς του φόβους. Βλέπεις τότε ότι τα καθαρά του μάτια σκοτεινιάζουν, ότι η φωνή του δεν είναι σίγουρη και ζωντανή, κι ότι στριφογυρίζει στην καρέκλα του.

Σε κάποια συνάντηση μας, μου μιλά γι' "αυτά". Αυτά, είναι οι φόβοι του. Φαντάσματα, ντυμένα με μακριά πράσινα και μαύρα ρούχα, τις περισσότερες φορές χωρίς πρόσωπα, να κατεβαίνουν τη σκάλα σαν αυτός ανεβαίνει, να περπατούν στο διάδρομο βγαίνοντας από το ερμάρι, να μπαίνουν από το παράθυρο στο δωμάτιο του. Κι αυτός να παγώνει και να μη μπορεί να κάνει τίποτα, νιώθοντας τόσο μικρός. Κι όμως, σε κάποιο μας παιγνίδι, ο Φώτης βρίσκει τη λύση: "Ξέρεις", μου λέει, και τα μάτια του λάμπουν και πάλι, "ξέρω τι θα κάνω. Νομίζεις ότι ο αδελφός μου και οι γονείς μου θα γελούσαν, αν το βράδυ στο κρεβάτι έπαιρνα μαζί μου το χρυσό μου σπαθί, που πήρα δώρο τα Χριστούγεννα; Τότε δεν θάμουν μόνος με τα φαντάσματα, και θάνιωθα δυνατός".

Ο Φώτης, χάρη στη ζωντάνια του, στο χρυσό σπαθί και την κατανόηση των γονιών του, που δε γέλασαν, σε μερικές βδομάδες δε φοβόταν πια τα φαντάσματα. Χαρούμενος λέει: "Φαίνεται με φοβήθηκαν και δεν έρχονται πια". Και το χρυσό σπαθί είναι και πάλι ανάμεσα στ' άλλα του παιγνίδια.

Πηγή κειμένου : www.paidiatros.com.

Η ιστορία του θεσμού του νηπιαγωγείου

Την πρωτιά την κατέχει ο Πλάτωνας. Αυτός είναι ο πρώτος που τονίζει την αναγκαιότητα της ένταξης των νηπίων σε ένα κατάλληλο ,για την φύση τους, ίδρυμα. Υποστηρίζει επίσης πως η αγωγή των νηπίων θα πρέπει να αρχίζει από πολύ νωρίς, διευκρινίζοντας πως η αγωγή τους είναι η δυσκολότερη. Μιλάει για την ευθύνη της πολιτείας. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος που δείχνει για την παιδική ηλικία είναι η παρατήρηση του σχετικά με το ύψος που έχει ένα παιδί στην ηλικία των 5 χρόνων. Αυτό το ύψος είναι το διπλάσιο από τη στιγμή της γέννησης.

Ο Πλάτωνας συνιστά στους γονείς να μην εκπαιδεύουν τα παιδιά με ταχύτητα αλλά ούτε και με μαλθακότητα. Τους ζητάει να αποφεύγουν τα συναισθήματα και τα πάθη που διαταράσσουν την ψυχική ζωή των παιδιών τους. Ακόμα τους ζητάει να φροντίζουν για την υγιή σωματική ανάπτυξη και η μάνα(ή παραμάνα) να τα απασχολεί με παιχνίδια. Τα τραγούδια καταπραύνουν.

Τις ίδιες απόψεις με τον Πλάτωνα έχει και ο Αριστοτέλης. Η αγωγή προετοιμάζει το παιδί που αργότερα θα αναλάβει τα καθήκοντα του πολίτη. Το βοηθάει να ευτυχίσει στην ζωή του. Το παιχνίδι είναι αναντικατάστατο μέσο για την ψυχοπνευματική ανάπτυξη του παιδιού προσχολικής ηλικίας. Η ανάθεση της αγωγής δεν θα πρέπει να γίνεται σε δούλους γιατί αυτό θα έχει αρνητική επίδραση.

Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κυριαρχεί το χριστιανικό μορφωτικό ιδεώδες. Οι τρεις Ιεράρχες υποστηρίζουν πως μέχρι τα 6 χρόνια η αγωγή των παιδιών είναι αποκλειστική ευθύνη της οικογένειας και ιδιαίτερα της μητέρας. Οι γυναίκες πρέπει να μορφώνονται για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα αγωγής. Αναγνωρίζουν την αξία της μίμησης και θεωρούν πως το παιχνίδι για τα νήπια είναι η κύρια απασχόληση τους. Μεγάλη αξία αποδίδουν και στα παραμύθια.

Στην εποχή του Μεσαίωνα η προσχολική αγωγή δεν παρουσιάζει καμιά ιδιαίτερη πρόοδο. Μόλις στην περίοδο της Αναγέννησης ο Rabelais(1494-1553) κaι Μοntaigne(1533-1592) τονίζουν την αναγκαιότητα της προσχολικής εκπάιδευσης.

Από την εποχή της Αναγέννησης ο παιδαγωγός Κομένιος (1592-1670) με τη «Μεγάλη Διδακτική» όσο και με το βιβλίο του «Σχολείο Νηπίων» , διαβλέπει την αξία της αγωγής στα παιδιά νηπιακής ηλικίας. Με τα πολυάριθμα συγγράμματα του υπερασπίζεται την σημασία της εκπαίδευσης κατά την προσχολική ηλικία. Με το βιβλίο «Σχολείο Νηπίων» δίνει οδηγίες στις μητέρες για την αγωγή των παιδιών μέχρι τα έξι χρόνια.

Πολλοί θεωρούν τον J.J Rousseau(1712-1778) ως θεμελιωτή της προσχολικής εκπαίδευσης και υπέρμαχο των δικαιωμάτων του παιδιού. Η μητέρα του πεθαίνει κατά την στιγμή της γέννησης του. Το συνθετικό του έργο «Αιμίλιος» γράφεται από το 1757 μέχρι το 1762.Αποτελείται από 5 βιβλία και περιγράφει τη ζωή ενός αγοριού από τη γέννηση ως την ενηλικίωση. Σε όλο το έργο επισημαίνεται η αγνότητα του βρέφους. Αυτό ζητάει θηλασμό από την μητέρα και τροφή από τον πατέρα. Εξαρτιέται αλλά και πρέπει να στηριχτεί στις δικές του προσωπικές εμπειρίες. Τα πρώτα του μαθήματα τα παίρνει από τη φύση. Η φύση και το κοντινό περιβάλλον αποτελούν την πηγή της γνώσης. Οι ιδέες του Rousseau επηρεάζουν πολύ κόσμο. Ο ίδιος ασχολήθηκε περισσότερο με την φιλοσοφία της αγωγής. Υπογράμμισε την ανάγκη της φυσικής αγωγής και του παιχνιδιού από την αρχή της γέννησης. Η αγωγή αυτή θα πρέπει να βασίζεται στην φύση των παιδιών και όχι στις αντιλήψεις των ενηλίκων. Το παιδί δεν είναι μικρογραφία των ενηλίκων. Τα παιδιά έχουν τις δικές τους ανάγκες και η αγωγή θα πρέπει να προσαρμόζεται αναλόγως με την ηλικία. Η άσκηση των αισθήσεων είναι βασική προτεραιότητα. Το παιδί είναι καλό από την φύση του και χαρακτηριστικά ο Rousseau λέει πως «όλα είναι καλά όταν βγαίνουν από τα χέρια του πλάστη των πραγμάτων, όλα εκφυλίζονται στα χέρια των ανθρώπων».

Αυτός όμως που πίστεψε περισσότερο στην ωφέλεια από την συνύπαρξη των νηπίων με συνομηλίκους τους ήταν ο Froebel(1782-1852). Το Νηπιαγωγείο σαν οργανωμένο ίδρυμα εμφανίστηκε το 1840 χάρη στον Froebel και έγινε γνωστό σαν Νηπιακός Κήπος(Kindergarten).Ο Froebel διατύπωσε ένα σύστημα αγωγής που βασίζεται πάνω στις ανάγκες των παιδιών .Ο ίδιος θεωρούσε πως τα έξι πρώτα χρόνια της ζωής είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται το μέλλον του παιδιού. Το νήπιο, σε αυτά τα χρόνια, αναπτύσσεται σωματικά και πνευματικά περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή της ζωής του. Οι θεωρίες του για την βιολογική αρχή του παιχνιδιού και της σημασίας του ως παιδαγωγικού μέσου, η εισαγωγή της εποπτείας, της αυτενέργειας και της χειροτεχνικής δραστηριότητας αναγνωρίζονται ακόμα και σήμερα από την σύγχρονη Παιδαγωγική. Θεωρείται όχι μόνο ο ιδρυτής των νηπιακών κήπων αλλά και πρόδρομος της σύγχρονης παιδαγωγικής κίνησης. Ο «κήπος των παιδιών» σχεδιάστηκε ώστε να αποτελεί τόπο μέσα από τον οποίο προάγονταν η αγάπη στην φύση. Το παιχνίδι ,η δημιουργική αυτοέκφραση, η αρμονική συμβίωση με τα άλλα παιδιά κυριαρχούν στο πρόγραμμα. Είχε μεγάλη απήχηση στην Γερμανία, σε όλη την Ευρώπη και στην Αμερική.

Η Αμερική ανακάμπτει από τον εμφύλιο πόλεμο. Ιδανικά και κοινωνικές ιδέες πλεονάζουν. Ο χρόνος είναι κατάλληλος για την προώθηση του θεσμού του Νηπιαγωγείου. Η χώρα επίσης δέχεται μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα και υπάρχει η ανάγκη για κοινωνική ενσωμάτωση. Το Νηπιαγωγείο αποτελεί το μέσο για την ανακούφιση των μεταναστών. Η Schytz είναι γερμανίδα μετανάστρια και ιδρύει το πρώτο Νηπιαγωγείο στις Η.Π.Α. για παιδιά μεταναστών. Είναι πολύ επηρεασμένη από τις απόψεις του Froebel.

Εδώ στην Ελλάδα το κράτος εκδηλώνει ενδιαφέρον για τα Νηπιαγωγεία το 1895 με νόμο που καθορίζει την ηλικία των παιδιών που φοιτούν στα Νηπιαγωγεία. Το 1897 η Αικατερίνη Λασκαρίδου γεννημένη στην Βιέννη και κόρη του Μακεδόνα Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, ιδρύει το Διδασκαλείο και μαζί το πρώτο Νηπιαγωγείο στην Αθήνα με το όνομα «Πρότυπος Νηπιακός Κήπος».

Την ίδια περίπου περίοδο στην Ιταλία αναπτύσσονται οι αντιλήψεις από την Montessori(1870-1952).Αυτή ιδρύει το 1907 το « casi dei babini» στις φτωχογειτονιές του San Lorentzo της Ρώμης. Τα παιδιά από τις φτωχογειτονιές διδάσκονται τρόπους συμπεριφοράς, ανάγνωση, γραφή και μαθηματικά πριν την ηλικία των 5 χρόνων. Η μάθηση επιτυγχάνεται μέσω των αισθήσεων και με ειδικό υλικό. Η συμβολή της Montessori είναι σημαντική. Ιδρύει το Διεθνές Κέντρο Παιδαγωγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο για τους ξένους, στην Περούτζια της Ιταλίας. Οργανώνει σειρά μαθημάτων για την μέθοδο της και σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς για την καλύτερη εφαρμογή της μεθόδου της. Το 1907 ο γιατρός Decroly (1871-1932) με αξιόλογη έρευνα πάνω στην ψυχική εξέλιξη καθυστερημένων παιδιών δημιουργεί το σχολείο «Ermitage» για παιδιά από 3 έως 18 χρονών. Εκεί εφαρμόζει τις ιδέες του!

Από το 1914 μέχρι το 1929 ψηφίζεται στην Ελλάδα ο νόμος που καθορίζει τον τρόπο ίδρυσης και λειτουργίας των Νηπιαγωγείων που υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας. Το 1914 παιδιά που ήταν στην ηλικία των 5 ετών μπορούν να φοιτήσουν στο Νηπιαγωγείο. Εκείνη την περίοδο αλλάζει το όριο ηλικίας που δύναται να περιλάβει και παιδιά που έχουν συμπληρώσει τα τέσσερα χρόνια τους.

Η δεκαετία του 1980-1990 σηματοδοτεί αλλαγές στο χώρο της προσχολικής αγωγής. Ο ρόλος των Νηπιαγωγών αναβαθμίζεται και τα προγράμματα αποδεσμεύονται από τα αναλυτικά προγράμματα της δημοτικής εκπαίδευσης. Το 1989 το Αναλυτικό πρόγραμμα αναπροσαρμόζεται και στηρίζεται πάνω στις αρχές της Εξελικτικής και Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας. Το αναλυτικό πρόγραμμα στοχεύει στην ολόπλευρη και ισόρροπη ανάπτυξη των νηπίων μέσα από ψυχοκινητικές, κοινωνικο-συναισθηματικές δραστηριότητες, δραστηριότητες αισθητικής αγωγής, δραστηριότητες ανάπτυξης της λογικομαθηματικής σκέψης αλλά και απόκτησης προαναγνωστικών και προγραφικών δεξιοτήτων.

Στις μέρες μας ζούμε την αλλαγή του παλιού αναλυτικού προγράμματος(1989) και την αντικατάστασή του από το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, γνωστό με τα αρχικά του Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αυτό το πρόγραμμα «χαρακτηρίζεται από τον ευέλικτο προγραμματισμό του διδακτικού έργου, τη διδασκαλία με ομάδες εργασίας, τους συσχετισμούς των εννοιών ή των θεμάτων, τον συγκερασμό των γνωστικών αντικειμένων, την έμφαση στη μάθηση με βάση τα σχέδια εργασίας και τη χρήση θεματικών διεπιστημονικών ενοτήτων στην οργάνωση της διδασκαλίας»(Επιμορφωτικό υλικό Προσχολικής Αγωγής-2005).Την ίδια ώρα στην Γαλλία τα παιδιά της προσχολικής εκπαίδευσης θα κάνουν καθημερινά και για ένα 20λεπτο, πράξεις μαθηματικών για να βελτιώσουν τη μνήμη τους. Επίσης συζητείται ώστε να διδάσκονται για 3 ώρες Γραμματική.Όλα αυτά μετά από εισήγηση της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών!

Πηγή κειμένου: eduportal.gr

Εξατομικευμένη διδασκαλία

Η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ.

Η προσαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος ανάλογα με τις ανάγκες (νοητικές και συναισθηματικές ) κάθε παιδιού ξεχωριστά, για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του, ονομάζεται εξατομικευμένη διδασκαλία..
Όταν λέμε εξατομίκευση του εκπαιδευτικού προγράμματος εννοούμε (τον εξοπλισμό, τα υλικά της τάξης, την χωροταξική της οργάνωση καθώς και τις οργανωμένες + αυθόρμητες δραστηριότητες που λαμβάνουν μέρος σε αυτήν.)


ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

1) Η καθημερινή παρατήρηση των μαθητών μας είναι πολύ σημαντική. Εντοπίζουμε τα ισχυρά και τα αδύνατά τους σημεία. Τα καταγράφουμε σε ημερολόγιο. Συζητάμε γι’ αυτά με τους γονείς .Όλα τα παραπάνω μας βοηθούν, στο να έχουμε ρεαλιστικές απαιτήσεις από τα παιδιά μας.

2) Όσον αφορά τον εξοπλισμό και τα υλικά του νηπιαγωγείου, θα πρέπει να υπάρχει αρκετά μεγάλη ποικιλία, από πολύ απλά κι εύκολα στη χρήση έως αρκετά δύσκολα πχ από παζλ των 6 ή 8 κομματιών έως και παζλ 60 ή και παραπάνω κομματιών.


3) Πολύ χρήσιμη είναι επίσης, η οργάνωση των δραστηριοτήτων σε μικρές ομάδες, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά ασχολούνται με ελεύθερες δραστηριότητες. Έτσι, μπορούμε να προσέξουμε καλύτερα τα παιδιά και να τους δώσουμε ευκαιρίες για να μιλήσουν.

4) Αν κάποιο παιδί μπορεί να εκτελεί τις διάφορες δραστηριότητες με ευκολία, μπορούμε να προσθέσουμε κάποιες επιπλέον δυσκολίες για να του προκαλέσουμε το ενδιαφέρον.


5) Αν κάποιο παιδί έχει δυσκολία να ολοκληρώσει τη προγραμματισμένη δραστηριότητα , οφείλουμε να την κάνουμε ευκολότερη ή να το βοηθήσουμε. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να το ενθαρρύνουμε για ότι μπορεί να κάνει.
6) Εάν ένα πρόγραμμα διδασκαλίας, δούλεψε πολύ καλά την προηγούμενη χρονιά, δεν σημαίνει ότι θα κάνει το ίδιο και την επόμενη χρονιά. Μεγάλη σημασία έχει η ομάδα των παιδιών που διαθέτουμε κάθε χρόνο .Ίσως να υπάρχουν παιδιά που κουράζονται γρήγορα ή παιδιά που δεν μπορούν να συγκεντρώνονται εύκολα ή παιδιά που να μη μπορούν να συγκεντρωθούν σε μια δραστηριότητα για πολλή ώρα. Τότε, ίσως πρέπει να μειωθεί ο χρόνος των ομαδικών δραστηριοτήτων και να αυξηθεί ο χρόνος της ελεύθερης απασχόλησης.

7) Το ίδιο ισχύει και με τον τρόπο οργάνωσης του χώρου της τάξης. Εάν πέρυσι ήταν αποτελεσματικός, φέτος μπορεί να βλέπουμε κάποια παιδιά να τριγυρνάνε βαριεστημένα χωρίς να ασχολούνται δημιουργικά σε καμία γωνιά. Οφείλουμε τότε να αναπροσαρμόσουμε τις διάφορες γωνίες της τάξης ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες της καινούργιας ομάδας παιδιών.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ.

Όσο περισσότερο εύστοχη είναι η προσπάθεια του εκπαιδευτικού για εξατομίκευση τόσο πιο ομαλή και χωρίς προβλήματα θα είναι η λειτουργία της τάξης.
Έρευνες έχουν δείξει πως τα προβλήματα συμπεριφοράς (έλλειψη προσοχής, επιθετικότητα κτλ ) μειώνονται σημαντικά ενώ αυξάνεται η μάθηση και η δημιουργικότητα των παιδιών, μέσα από τη συνεχή νοητική τους ανάπτυξη και ωρίμανση.

Τα παραμύθια

Πώς αφηγούμαστε παραμύθια.

Το παραμύθι και η ανάγνωσή του πρέπει να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού μας προγράμματος με το παιδί. Τα παραμύθια παραδοσιακά ξεκινούν με το υποσχόμενο «Μια φορά και έναν καιρό» και τελειώνουν με το αισιόδοξο «Έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Ανάμεσα στα δυο υπάρχει ένα πλήθος από νοήματα, μηνύματα και οφέλη για τον μικρό αναγνώστη.

Για την αφήγηση μιας ιστορίας στο παιδί έχουμε εξής εναλλακτικές επιλογές: την προφορική αφήγηση ή την μεγαλόφωνη ανάγνωση.
Προφορική αφήγηση είναι η διήγηση παραδοσιακής, λόγιας ή αυτοσχεδιαστικής ιστορίας χωρίς την παρουσία βιβλίου ή άλλου βοηθήματος.
Μεγαλόφωνη ανάγνωση είναι η ανάγνωση του βιβλίου, έτσι ώστε να ακούγεται, με δυνατή φωνή.

Η τέχνη της αφήγησης
Μια αφήγηση γίνεται ιδιαίτερη με την αγάπη και την τρυφερότητα του αφηγητή. Ακόμα και στην περίπτωση που το παραμύθι μπορεί να είναι λίγο τρομακτικό και να προκαλεί φόβο στο παιδί, με την αγάπη και την τρυφερότητα όλα θα ξεπεραστούν και θα «ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα».

Πώς διαβάζουμε ή αφηγούμαστε παραμύθια στα παιδιά

-Zούμε τη χαρά, τον φόβο, την ανασφάλεια και τον ενθουσιασμό κάθε ήρωα, καλού ή κακού. Με την ταύτιση αυτή, τα ίδια συναισθήματα θα μεταδίδονται και στον ακροατή.
-Δεν χρειάζεται ούτε να κραυγάζουμε, ούτε να φοράμε περίεργα καπέλα. Οι τεχνικές είναι για όσους δεν έχουν σχέση με το κοινό τους.
-Δεν διαβάζουμε το παραμύθι για πρώτη φορά εκείνη τη στιγμή. Το έχουμε διαβάσει μόνοι μας προτού ξεκινήσουμε την αφήγηση.
-Στην περίπτωση που χρειαστεί να διαβάσουμε ένα παραμύθι από βιβλίο, φροντίζουμε έτσι ώστε η γλώσσα και τα νοήματα του να είναι πλούσια και όχι «παιδικά» και απλοποιημένα.
-Διαλέγουμε ειδικό χρόνο και τόπο. Μια γωνιά απόλυτα ήσυχη και μισοσκότεινη. Μια στιγμή της ημέρας ήρεμη. Καθιερώνουμε τον τόπο και τον χρόνο της αφήγησης ή της ανάγνωσης. Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά λατρεύουν την επανάληψη.
-Μετά την αφήγηση, σιωπούμε. Μόνο στη σιωπή μπορεί να δράσει το ίδιο το παραμύθι και τα σύμβολά του, η ενίσχυση της σχέσης γονιού-παιδιού, η τρυφερότητα της αφήγησης. Κάθε άλλη ενέργεια μετατρέπει τον γονιό σε δάσκαλο και το παιδί σε μαθητή, κλονίζει τη σχέση τρυφερότητας και την εμπιστοσύνη του παιδιού και διαφθείρει τη σχέση με το κυνήγι του χρήσιμου και του αποδοτικού.

Η ώρα του παραμυθιού
Το παραμύθι και η ανάγνωσή του πρέπει να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού μας προγράμματος με το παιδί. Πρέπει να υπάρχει η ώρα του παραμυθιού. Η ώρα αυτή είναι η ώρα που μετατρέπεται σε σύμβολο κάθε καλό και κακό συμβάν της μέρας, η ώρα της αναπόλησης, της ψύχραιμης αναφοράς.

Υπάρχουν κατάλληλες ώρες για την ανάγνωση ενός παραμυθιού;
Δεν υπάρχουν κατάλληλες ώρες για την ανάγνωση του παραμυθιού. Συνήθως οι πιο κατάλληλες ώρες είναι οι απογευματινές ή οι βραδινές πριν τον ύπνο. Πριν τον ύπνο όμως, δεν μπορούμε να πούμε πολύ τρομακτικά παραμύθια (χρειάζονται οπωσδήποτε και αυτά, αλλά άλλη ώρα).

Πώς επιλέγουμε παραμύθια;
Δεν επιλέγουμε ποτέ ένα παραμύθι επειδή αρέσει σε εμάς, επειδή διαφημίζεται στην τηλεόραση ή έχει γίνει της μόδας. Η επιλογή πρέπει να γίνει από κοινού με το παιδί μας. Έτσι, όχι μόνο θα ικανοποιηθεί από το αποτέλεσμα, αλλά και θα καλλιεργηθεί η μεταξύ μας σχέση.

Υπάρχουν ακατάλληλα παραμύθια ή παιδικά βιβλία;
Ακατάλληλα μπορεί να θεωρηθούν τα παραμύθια ή τα βιβλία που δεν έχουν αίσιο τέλος. Παραμύθια που το τέλος τους δεν είναι «ευτυχισμένο», είναι ακατάλληλα για παιδιά κάτω των δώδεκα ετών. Βιβλία εμπορικά που χρησιμοποιούν την γλώσσα της τηλεόρασης και βιβλία που βαραίνουν τα παιδιά με γνώση χωρίς να τους προσφέρουν στην ουσία τίποτα, θεωρούνται επίσης ακατάλληλα.
Αρκετές φορές οι ηλικίες που αναγράφονται στο οπισθόφυλλο ενός βιβλίου δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστες για την επιλογή μας. Το καλύτερο μέρος για να αποκτήσουμε κριτήρια επιλογής είναι οι δημόσιες παιδικές βιβλιοθήκες. Από τις βιβλιοθήκες μπορούμε να μάθουμε να επιλέγουμε όταν θα πάμε στο βιβλιοπωλείο.

Ποια είναι τα οφέλη του παραμυθιού;

-Διασκέδαση: Το παιδί μαθαίνει από μικρό πώς μπορεί μέσα από την όμορφη και ευφάνταστη χρήση του λόγου να λαμβάνει απόλαυση και να διασκεδάζει.
-Άγχη και φοβίες: Μέσα από την πλοκή του παραμυθιού και συνήθως την μάχη μεταξύ καλού και κακού, το παιδί διαβεβαιώνεται πως ακόμα και οι πιο μικροί και ασήμαντοι μπορούν με βοήθεια και σωστή δράση να αντιμετωπίσουν ακόμα και τους...δράκους.
-Οδηγός ψυχικής ολοκλήρωσης: Ο ήρωας ή η ηρωίδα μέσα από περιπέτειες ή και σφάλματα, ακολουθούν τα απαραίτητα στάδια για την ψυχική ολοκλήρωση. Μέσω αυτών, οδηγείται και το παιδί με τη σειρά του στην ψυχική του ολοκλήρωση.
-Φαντασία: Το παραμύθι με τις λίγες λέξεις του και τα σύμβολα του χωρίς πολλές εικόνες και ήχους αναπτύσσουν την μυθοπλαστική και εικονοπλαστική ικανότητα των παιδιών.
-Σχέση γονέα–παιδιού: Μέσα από τα σύμβολα του παραμυθιού λέγονται πράγματα που το παιδί θα δίσταζε πιθανόν να εκφράσει. Αποδεικνύεται πως ο γονιός μπορεί να αποδεχτεί και να κατανοήσει κάθε φόβο ή ενθουσιασμό του παιδιού του.
-Αξίες: Το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει την εμπιστοσύνη του στις ηθικές και τις κοινωνικές αξίες

Υπερκινητικότητα - διάσπαση προσοχής

Τι είναι η Υπερκινητικότητα;
Ο όρος αναφέρεται στην μεγάλη διάσπαση προσοχής και στην υπερδραστηριότητα. Τα υπερκινητικα παιδιά βρίσκονται διαρκώς σε υπερδιέγερση και κίνηση, προκαλούν μονίμως φασαρία και συνήθως παρουσιάζουν εξελικτικές ανωμαλίες,δηλαδή:
καθυστέρηση στην ομιλία αδεξιότητα στις κινήσεις
δυσκολία στην εκμάθηση ανάγνωσης αντιληπτικές ανεπάρκειες
δυσκολία στην κατανόηση των σχημάτων και μορφών αδυναμία προσανατολισμού στο χώρο.
Tα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του ατόμου. Τα παιδιά 4-6 ετών:
τρέχουν από τη μια μεριά του δωματίου στην άλλη,
μιλούν συνέχεια,
βγαίνουν από το σπίτι τρέχοντας χωρίς να ειδοποιήσουν τους γονείς τους,
δεν κοιτούν αριστερά-δεξιά όταν περνούν τον δρόμο,
σπάζουν και χάνουν τα παιγνίδια τους,
ανεβαίνουν στα έπιπλα,
δεν κάθονται σ' ένα μέρος,
κουνούν συνέχεια τα πόδια τους,
πηδούν από τη μια ασχολία στην άλλη,
κοιμούνται αργά,
ξυπνούν νωρίς,
γενικά εξαντλούν παντελώς τους γονείς τους.
Όταν τα παιδιά αυτά πάνε σχολείο:
δεν μπορούν να εστιάσουν την προσοχή τους,
μοιάζουν αφηρημένα,
δεν ακούν τι λέει ο δάσκαλος,
σηκώνονται από τη θέση τους,
η προσοχή τους διασπάται με το παραμικρό,
δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τα μαθήματα τους,
ξεχνούν τα βιβλία τους και τα μολύβια τους,
απαντούν στον δάσκαλο χωρίς να περιμένουν τη σειρά τους ή
χωρίς να ερωτηθούν,
διακόπτουν, δεν περιμένουν στη γραμμή για να μπουν στην τάξη,
δεν ακολουθούν τους κανόνες των παιγνιδιών όταν παίζουν
με τα άλλα παιδιά.
Τα συμπτώματα συνήθως είναι έντονα όταν το άτομο βρίσκεται σε μια ομάδα. Καθώς τα παιδιά ωριμάζουν, τα συμπτώματα γίνονται λιγότερο εμφανή, ώστε στην εφηβεία η όλη απροσεξία/υπερκινητικότητα/
παρορμητικότητα παρουσιάζεται συνήθως σαν εξωτερική και εσωτερική ανησυχία. Βέβαια, όλη αυτή η συμπτωματολογία επηρεάζει αρνητικά τη σχολική, κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα και απόδοση του ατόμου.
Η συχνότητα της διαταραχής υπολογίζεται στο 3% ως 5% στα παιδιά της σχολικής ηλικίας. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τη συχνότητα εμφάνισης στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή.
Η διαταραχή είναι πολύ πιο συχνή στα αγόρια απ' ότι στα κορίτσια.
Τρόποι βοήθειας των παιδιών με ελλειμματική προσοχή – υπερκινητικότητα.
Έχετε το ίδιο πρόγραμμα κάθε ημέρα, από το πρωινό ξύπνημα μέχρι το βραδινό ύπνο. Το πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει και τα καθήκοντα του μαθητή μέσα στο σπίτι αλλά και το χρόνο για παιχνίδι (και έξω από το σπίτι αλλά και μέσα στο σπίτι, όπως τα παιχνίδια στον υπολογιστή).
Έχετε το πρόγραμμα αναρτημένο κάπου μέσα στο σπίτι,
στο ψυγείο ή σε ένα πίνακα ανακοινώσεων στην κουζίνα.
Εάν μια αλλαγή προγράμματος πρέπει να γίνει, το κάνετε όσο το δυνατόν νωρίτερα.
Οργανώστε τα αναγκαία καθημερινά στοιχεία: Έχετε μια θέση για όλα και κρατήστε τα όλα στη θέση τους. Αυτό περιλαμβάνει τα ρούχα, τα σακίδια της πλάτης και τα πράγματα του σχολείου.
Οργανωθείτε μέσα από καθήκοντα και σημειώσεις:
Τονίστε την σημασία της καταγραφής των καθηκόντων και φέρτε στο σπίτι βιβλία.
Τα παιδιά με Διαταραχή ελλειματικής προσοχής-Υπερκινητικότητας χρειάζονται συνεπείς κανόνες που μπορούν να καταλάβουν και να ακολουθήσουν.
Εάν οι κανόνες ακολουθούνται, δώστε μικρές ανταμοιβές. Τα υπερκινητικά παιδιά λαμβάνουν συχνά κριτική και γι'αυτό την περιμένουν. Ψάξτε την καλή συμπεριφορά και εγκωμιάστε τη.
Διάφορες μελέτες βρήκαν ότι τα παιδιά με υπερκινητικότητα, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τη μειωμένη προσοχή είναι δυνατό να γίνονται αντιληπτά ως ντροπαλά ή ακοινώνητα από τους συνομηλίκους τους.
Η έρευνα επισημαίνει ότι η επιθετική συμπεριφορά αυτών των παιδιών μπορεί να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην απόρριψη εκ μέρους των συνομηλίκων.
Τα παιδιά με υπερκινητικότητα και άλλες διαταραχές εμφανίζονται να αντιμετωπίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την εξασθένηση των σχέσεων τους με του συνομηλίκους. Όσο νωρίτερα σημειωθούν οι δυσκολίες του παιδιού, τόσο πιο επιτυχής θα είναι η παρέμβαση.
Μολονότι οι ερευνητές δεν έχουν εξασφαλίσει οριστικές απαντήσεις, οι γονείς καθώς βοηθούν τα παιδιά τους να χτίσουν και να δυναμώσουν τις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους, ας λάβουν υπόψη τους κάποια πράγματα:

• Την αναγνώριση της σημαντικότητας την υγιούς σχέσης για τα παιδιά. Αυτές οι σχέσεις μπορεί να γίνουν ακριβώς τόσο σημαντικές όσο οι βαθμοί για την σχολική επιτυχία.
• Διατηρήστε την επικοινωνία με ανθρώπους, οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού σας (όπως οι δάσκαλοι, οι σχολικοί σύμβουλοι, οι αρχηγοί των δραστηριοτήτων για μετά το σχολείο κλπ.). Να ενημερώνεστε για την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού σας στην κοινότητα και στους σχολικούς κανονισμούς ( το πόσο δηλ. κοινωνικοποιείται και προσαρμόζεται στους κανονισμούς).
• Εμπλέξτε το παιδί σας σε δραστηριότητες μαζί με άλλα παιδιά. Επικοινωνήστε με γονείς, προπονητές, με όσους ενήλικες έχουν σχέση είτε αν υπάρξει βελτίωση, είτε αν δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα.

Ανάγνωση και γραφή στο νηπιαγωγείο

Στο Νηπιαγωγείο σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τον "Οδηγό Νηπιαγωγού" δενυπάρχει προγραφή με τη γνωστή της μορφή. Παραθέτουμε αποσπάσματα από το Α.Π. για το Νηπιαγωγείο που δείχνουν την κατεύθυνση για το σχεδιασμό δραστηριοτήτων γύρω από τη γλώσσα: "Τα παιδιά, στο πλαίσιο ελκυστικών γι' αυτά δραστηριοτήτων υπαγορεύουν στον εκπαιδευτικό κείμενα που τα διαμορφώνουν συλλογικά... ενθαρρύνονται να διορθώνουν και να αναθεωρούν κείμενα χωρίς να τους επιβάλλεται η σωστή εκδοχή... ενθαρρύνονται να γράφουν όπως μπορούν... να γράφουν το όνομά τους στις εργασίες τους με πεζά ή κεφαλαία γράμματα... να αντιγράφουν λέξεις που εξυπηρετούν λειτουργικές ανάγκες και ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους, π.χ. να σημειώνουν το όνομά τους ή τον τίτλο του βιβλίου που δανείστηκαν , να γράφουν όπως μπορούν κάτω από τις ζωγραφιές τους συμπληρώνοντας ή ερμηνεύοντας το νόημα της εικόνας, να εκφράζονται δημιουργώντας κάρτες με ευχές ή καταλόγους ή προσκλήσεις...Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιούν τη χρησιμότητα του γραπτού λόγου και να αποκτούν κίνητρα για την κατάκτησή του..."

Ασκούνται δηλαδή επί του πραγματικού. Τον τρόπο αυτό δουλειάς προτείνεται να ακολουθούν και οι εκπαιδευτικοί κατά το πρώτο χρονικό διάστημα της Α΄ τάξης. Αφενός τα παιδιά που έχουν φοιτήσει στο Νηπιαγωγείο βρίσκουν τη συνέχεια, αφετέρου τα υπόλοιπα παιδιά βοηθούνται να οργανώσουν τις γνώσεις τους και τις εμπειρίες τους γύρω από το γραπτό λόγο και να συνειδητοποιήσουν τη χρησιμότητά του.

Το στάδιο αυτό το ονομάζουμε πρωτο-γραφικό / πρωτο-αναγνωστικό γιατί ακριβώς τα παιδιά ασκούνται σε πραγματικά κείμενα με νόημα που εξασφαλίζουν κίνητρα για την κατάκτηση του γραπτού λόγου.

Το ζητούμενο είναι να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά τη σχέση προφορικού και γραπτού λόγου [την αποτύπωση του προφορικού λόγου στο χαρτί] και να αποκτήσουν ένα κοινό στοκ γνώσεων πριν αρχίσει η ρητή επεξεργασία των γραμμάτων. Αντί να απομονώνονται συλλαβές από λέξεις χωρίς καμία μεταξύ τους σχέση [αεροπλάνο, οδοντόβουρτσα... του παλιού βιβλίου] και να ζητείται η αντιγραφή τους, στο νέο βιβλίο όλα τα γλωσσικά στοιχεία συνδέονται μεταξύ τους και συνθέτουν ένα μικρό επεισόδιο. Κάθε τι που ζητείται από τα παιδιά να γράψουν βρίσκεται σε ένα πλαίσιο με νόημα. Σε αυτό το μέρος δεν υποδεικνύουμε φορά, δεν διδάσκουμε γράμματα. Το κάθε παιδί θα γράψει όπως μπορεί.

Παλιότερα ήταν διαδεδομένη η αντίληψη ότι τα παιδιά θα έπρεπε να "συνηθίσουν να κρατούν το μολύβι", να το χειρίζονται δηλαδή, μέσα από ασκήσεις χάραξης γραμμικών και κυκλικών σχημάτων πάνω σε προδιαμορφωμένα επαναλαμβανόμενα σχέδια, ενώνοντας τελίτσες ή μικρές γραμμές. Οι πράξεις αυτές ακριβώς λόγω της απουσίας νοήματος για τα παιδιά (Τα σχέδια είναι αφηρημένα και δεν ανήκουν σε κάποιο νοηματοδοτούμενο πλαίσιο) καταντούν είδος αγγαρείας. Και μάλιστα, ενώ θα περίμενε κανείς όσο τα παιδιά γεμίζουν σειρές και ασκούνται περισσότερο το αποτέλεσμα να είναι καλύτερο, στην πράξη βλέπει το αντίθετο: προς το τέλος στις περισσότερες περιπτώσεις τα προγραφικού χαρακτήρα επαναλαμβανόμενα σχήματα γίνονται όλο και πιο πρόχειρα, στραβά, κακοφτιαγμένα.

Επιπλέον προγραφικές δραστηριότητες κατά τις οποίες ενώνοντας μικρές γραμμές σχηματίζεται μια εικόνα που όμως είναι από την αρχή εμφανής, περιορίζουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα του παιδιού χωρίς επιπλέον να έχουν καμιά σχέση και τα ίδια τα γράμματα.

Τα παιδιά στα 6 τους χρόνια ήδη γνωρίζουν πώς να κρατούν και να χειρίζονται το μολύβι είτε από το Νηπιαγωγείο ή τον Παιδικό Σταθμό, είτε από το σπίτι. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις παιδιών που δε χειρίζονται το μολύβι, όπως π.χ. κάποια παιδιά Ρομ (δεν αποτελεί η γραφή πρακτική των οικογενειών τους και η μητρική τους γλώσσα είναι μόνο προφορική) ή παιδιά με κινητικές δυσκολίες.

Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως είτε η εξάσκηση γίνεται επί του πραγματικού αλλά χρειάζεται μεγαλύτερο διάστημα προσαρμογής είτε χρειάζεται εξάσκηση από ειδικό. Εξάλλου η ωριμότητα και η εμπειρία έρχονται με το χρόνο και με την εξάσκηση στη χρήση του πραγματικού κώδικα.

Θα διαπιστώσουμε λοιπόν ότι τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες, όσο ασκούνται βελτιώνονται. Θα παρατηρήσουμε ακόμα ότι, όταν το κείμενό τους έχει παραλήπτη, προσέχουν πολύ περισσότερο τη γραφή τους, ακόμα και σε αυτά τα πρώτα στάδια. Επιφυλάσσομαι για παραδείγματα από σχολικές τάξεις σε επόμενες επικοινωνίες μας.

Πάντως, στο Βιβλίο του Εκπαιδευτικού προτείνονται δραστηριότητες εικαστικού χαρακτήρα, ώστε το παιδί ελεύθερα να εξασκηθεί στο σχεδιασμό σχημάτων, πάντα μέσα σε νοηματοδοτούμενο πλαίσιο. Θα μπορούσε, για παράδειγμα στην πρώτη ενότητα, να δημιουργηθεί από την τάξη ένα ομαδικό βιβλίο με θέμα τα παπάκια της παραλίας. Στο πλαίσιο αυτό ο/η εκπαιδευτικός να ζητήσει από παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στο χειρισμό του μολυβιού να σχεδιάζουν με γραμμές τα σπίτια του γειτονικού χωριού, με καμπύλες τα κύματα της θάλασσας, τα πλοία που περνούν με τον καπνό του φουγάρου τους, τα σαλιγκάρια της παραλίας κ.ά. Είναι σημαντικό πάντως να μας είναι συνειδητό ότι οι δραστηριότητες προγραφικού τύπου αφορούν αποκλειστικά το χειρισμό του εργαλείου -μολυβιού, αλλά δεν έχουν στην ουσία σχέση με την εκμάθηση του γραπτού κώδικα.

Η 1η ενότητα μπορεί να διαρκέσει ακόμα και ένα μήνα, σε περιπτώσεις ομάδων παιδιών με αρκετές δυσκολίες. Στο Βιβλίο του Εκπαιδευτικού προτείνονται πολλές ακόμα δραστηριότητες για το στάδιο αυτό, ώστε να μην κουράζονται τα παιδιά μένοντας συνεχώς στην ίδια σελίδα.